ساخته مغولان، سوخته میراثی ها - عینک آفتابی

به گزارش عینک آفتابی، گنبد سلطانیه را به دستور سلطان محمد خدابنده الجایتو، چهارمین ایلخان مغول، در قرن هشتم قمری در مرکز ایلخانیان ساختند. شهری حدود 40 کیلومتر دورتر از زنجان، یعنی شهر سلطانیه. بنایی تاریخی که به عنوان یکی از بزرگترین گنبد های آجری دنیا، 17 سال قبل در لیست میراث دنیای یونسکو ثبت شد.

امروزه سلطانیه را یکی از مهمترین و بزرگ ترین بنا های آرامگاهی دوران اسلامی در ایران می دانند که پس از کلیسای جامع مریم مقدس در فلورانس ایتالیا و مسجد ایا صوفیه در استانبول سومین بنای بزرگ تاریخی و از نظر فناوری ساخت گنبد، یکی از بزرگترین گنبد های آجریِ دنیا محسوب می گردد؛ با این وجود این، این خصیصه ها تا امروز باعث نشده تا در طول سال های گذشته به خصوص بعد از دنیای شدن اش، توجه ها به آن بیشتر گردد. بنایی بزرگ و از شاهکار های هنری دوره ایلخانی و حتی تجلیگاه هنر معماری این دوره که علاوه بر شکوه و عظمت معماری اش، آن را به دانشنامه ای از نقش و طرح در تزیینات معماری این دورۀ تاریخی تشبیه می نمایند.

اما بی توجهی هایی که در طول سال های گذشته به خصوص بعد از دنیای شدن این مجموعۀ منحصربفرد نسبت به آن شده، یکی از دلایلی است که این بنای تاریخی را با آسیب های زیادی روبرو نموده است. از ترک های وارد شده به سقف ها و جداره ها که به علت سابقۀ ایجاد شدن آن ها در بدنه به مرور خود بخشی از تاریخ این بنای دنیای به حساب می آیند تا یادگاری نویسی هایی که نایی برای جداره های این بنای تاریخی باقی نگذاشته اند و حتی نقش و نگار های آن را در بسیاری از نقاط مجموعه از بین برده است.

در این گزارش کوشش شد تا آسیب هایی که در طول سال های گذشته به این بنای دنیای وارد شده و به نظر می رسد کمبود اعتبار یا بی توجهی ها باعث افزایش تدریجی آن ها شده، ثبت گردد، آسیب هایی که شاید از یک نقطه به بعد یونسکو را به این فکر بیندازد که گنبد سلطانیه باید در لیست میراث در خطر یونسکو قرار بگیرد.

عکاس: هادی زند