چرا بلد نیستیم درست فیلم دیدن کنیم؟ - عینک آفتابی

به گزارش عینک آفتابی، تا به حال برایتان پیش آمده که حین تماشا یک فیلم در تلویزیون یا لپ تاپ حواستان پرت گردد، فیلم را چندبار نگه دارید یا ناتمام رهایش کنید؟ آیا این اتفاقات در سالن سینما هم برایتان می افتد؟ تماشا و تماشاکردن یک فیلم چه تفاوتی با هم دارند؟ آیا تماشای درست یک فیلم راه و روش خاصی دارد؟

در یک سالن سینما، شما در تسلط کامل فیلم و پرده بزرگ نقره ای قرار دارید. فیلم در سالن سینما مانند یک شی بزرگ و بدون اینکه قادر باشید کنترل زمان آن را در دست بگیرید، به شما تحمیل می گردد تا به یکباره و به طور کامل آن را تماشا کنید. اما ظاهرا در خانه با چنین محدودیت هایی روبرو نیستید و بد نیست بدانید که در واقع شما تا به حال هیچ فیلمی را در خانه تماشا ننموده اید، زیرا کاری که شما انجام داده اید کاملا متفاوت از تماشای یک فیلم در سالن سینما است.

امروزه بیشتر فیلم ها به همین شکل دیده می شوند و آنطور که در بیشتر تاریخ سینما به آن پرداخته شده، تماشا نمی شوند. آن ها تنها در تلویزیون، رایانه، تبلت و گوشی های هوشمند دیده می شوند. با توجه به آماری هم که از سینماها در امسال منتشر شده است، شاید هر نفر که واجد شرایط رفتن به سینما باشد، در طول یک سال تنها یک فیلم را در این سالن ها تماشا نموده باشد.

حتی عبارت در سینما فیلم تماشا کردن که در قرن بیستم رو به افزایش بود، اکنون به نظر می رسد که سیر نزولی خود را طی می نماید و با عبارتی که قدمت چندانی ندارد و از زمان رونق فیلم های ویدئویی جا افتاده اند جایگزین شده است؛ یعنی در خانه فیلم تماشا

قرار نیست کسی را به خاطر این پیشرفت و تغییر سرزنش کنیم. در واقع، سعی داریم تعریف مناسبی برای روش درست تماشای فیلم پیدا کنیم. سینماروها (یا سینما دوست ها) همچنان با اعتقاد قلبی شان، به سینما مانند عبادتگاهی تاریک نگاه می نمایند و کیفیت صدا و تصویر فیلم ها را با هیچ پلتفرم خانگی و ممکن دیگری جایگزین نمی نمایند. آن ها با تاکید بر خود فیلم ادعا می نمایند: این تنها راه برای تماشای یک فیلم است. شاید اینطور باشد، اما این فرض اساسی، که تماشا کردن به نوعی برتر از تماشا است، تعریف دقیقی است و برای بسیاری از ما شاید قابل لمس نباشد.

به معنای تماشا کردن فکر کنید. به نظر می رسد عمل تماشا را فعال تر و در نتیجه ارزشمندتر می نماید. تماشا کردن یعنی تمرکز کردن و توجه مداوم به چیزی. در عین حال، تماشا صرفا تماشا است، عملی تقریبا منفعلانه. مطمئنا، تمرکز روی یک فیلم در خانه کار سختی است. گویی که از زمان آغاز فیلم همه چیز علیه شما توطئه می نماید: دکمه بازگشت به عقب همواره وجود دارد، گرسنه می شوید و همواره درب یخچال به روی شما باز است، آشپزخانه و تلفن هم مدام در حال چشمک زدن و پرت کردن حواس شما هستند.

در کنار تمام این ها شما در حین تماشا فیلم در خانه به مقدار کافی وقت دارید از خودتان بپرسید آن بازیگر را در چه فیلم دیگری دیده بودم؟ بد نیست در گوگل جستجو کنم! از گریه بچه ها، پارس کردن سگ ها، جیغ زدن همسایه ها و عملکرد نادرست اینترنت یا شارژ لپ تاپ هم چیزی نگوییم. در نهایت وقتی بالاخره به یاد می آورید که در حال تماشای فیلم هستید، زمان خواب فرا رسیده است و خود را قانع می کنید که در رزوهای آینده فرصت کافی برای دین ادامه فیلم دارید.

پس تماشا یک فیلم در خانه، اگرچه در تئوری تعامل فعالانه با آن است، اما در عمل نادیده گرفتن آن، یا در برترین حالت، تجربه آن به صورت تکه تکه و نیمه جان است. اگر هر یک از پخش نماینده ها (چه داخلی مانند نماوا و فیلیمو و چه خارجی مانند نتفلیکس و هولو) داده هایی در این مورد منتشر نمایند که تا چه حد بینندگان یک فیلم آن را مانند سالن سینما بدون توقف و به صورت مداوم تماشا می نمایند، مطمئن باشید که تمام حدسیات و نظریات ما درست از آب در می آید.

شما کسی را می شناسید که فیلم لیگ عدالت (Justice League) به کارگردانی زک اسنایدر را در خانه بدون وقفه تماشا نموده باشد؟ یا فیلم برنده اسکار ماشین مرا بران (Drive My Car) را نه در همان سه ساعت تقریبی فیلم بلکه در طول یک روز به اتمام رسانده باشد؟ اگر نگوییم یک هفته، چند روز حتما برایش وقت گذاشته است، البته اگر ناتمام رهایش ننموده باشد!

البته آن فیلم ها هر دو نزدیک به سه ساعت بودند. ممکن است بگویید تماشا فیلمی سه یا چهار ساعته غیر ممکن است و نه از بدن و نه از مغز نمی توان انتظار داشت که آن را تحمل کند. اما آیا به همان مقدار معتقدید که تماشای چهار ساعت تلویزیون به همان مقدار غیرممکن است؟ نگاهی به هفته ای که گذشت بیاندازید، چند ساعت را پای تلویزیون یا لپ تاپ گذراندید؟ چند ساعت را پای شبکه های اجتماعی تلف کردید؟ در سال 2022، منظره تعهد به یک فیلم، حتی برای 90 دقیقه، بسیار منحصر به فرد و طاقت فرسا است. بنابراین شما با چرخی در اینترنت و شبکه های خانگی و اطلاع پیدا کردن از زمان و جزئیات آن، در سطحی آگاهی کسب می کنید که تاب و توان تماشای فیلم را برای مدت زمان طولانی نخواهید داشت.

شاید این موضوع برای شما آزار دهنده نباشد. اما بد نیست بدانید که سینما، هنرِ رو به مرگ است. اما تلویزیون جایش را به خوبی تصاحب می نماید! هر چه کمتر فیلم تماشا کنید بیشتر آن ها را از دست می دهید. شما کامل بودن یک فیلم را از دست می دهید، داستانی که به طور کامل گفته شده است، چیزی که تلویزیون یا شبکه های اجتماعی تقریبا هرگز ارائه نمی دهند. بالاخره یک فیلم طوری طراحی شده است که به یکباره تماشا گردد، ریتم و سرعت آن در خدمت قوس یک سفر احساسی واحد است.

فیلم ها همواره برای تماشا شدن طراحی شده اند و این منشا ناهماهنگی های امروزی است. تحلیل کلمات را کمی جلوتر ببریم؛ ما فقط چیزهایی را تماشا می کنیم که در جریان و ادامه دار هستند. مثلا در خصوص یک مجموعه تلویزیونی می گویید که آن را می بینید. اما اگر سریال را تمام نموده باشید، به احتمال زیاد می گویید که آن را تماشا نموده اید. بنابراین به این شکل تحلیل می کنید: من چند قسمت از سریال خاتون را دیدم، اما زخم کاری را تماشا کردم. به عبارت دیگر، تماشای چیزی به معنای درک کل موضوع آن است.

بنابراین شاید وقت این باشد که دوباره این سوال پرسیده گردد: آیا در خانه فیلمی را تماشا نموده اید؟ آیا می توان ذهنیت سینمایی را بر تماشای فیلم در خانه اعمال کرد؟ ساده تر بگویم آیا می توان تمام حواس را به جای متمرکز کردن، تسلیم یک فیلم کرد؟ آیا می توان آن را تماشای فیلم نامید؟

اگر پاسخ سوال ها منفی است، بد نیست روشتان را تغییر دهید. این حرف سینمادوست ها درست است که می گویند تماشا کردن تنها راه تجربه یک فیلم، و به معنای واقعی، باور به آن است. اما اشتباه است مدعی باشیم که سینما تنها مکان برای انجام این کار است. سینما برترین مکان است، و احتمالا همواره خواهد بود، اما بیشتر به این علت که شما را در برابر فیلم تا حداکثر ممکن تسلیم می نماید. هیچ کس نمی گوید شما نمی توانید این کار را در خانه انجام دهید.

از این ها گذشته تا به حال کوشش نموده اید که فضایی شبیه به سالن سینما برای تماشای فیلم در خانه محیا کنید؟ مثلا در یک اتاق کوچک، تلویزیونی به دیوار وصل کنید، یک جای راحت (کاناپه یا تشکچه) را در جای مناسبی که به صفحه تسلط داشته باشید قرار دهید و گوشی خود را در حالت بی صدا یا در صورت امکان خاموش بگذارید و با اندک خوراکی کنارتان یک فیلم را تا انتها بدون وقفه تماشا کنید.

چنین تدارکاتی برای تماشای فیلم گاهی اوقات، کار می نماید اما نه همواره. در کنار پیدا کردن سلیقه سینمایی خود این امکان فراهم می گردد که تمام حواس خود را وقف یک فیلم نموده و به درستی تماشایش کنید. تماشا یک فیلم، زمانی که تبدیل به تماشای آن می گردد، احتیاجی به کوشش ندارد و این همان چیزی است که بسیاری از ما اشتباه می کنیم، زیرا تصورمان این است که فرقی با یکدیگر ندارند.

ما فکر می کنیم که متعهد شدن به یک فیلم، مستلزم گذشتن از خودمان، از زندگی و برنامه های روزمره مان است، و بنابراین لذت تمام کردن یک فیلم، و رسیدن به یک انتها واقعی را فراموش می کنیم. در حقیقت، تماشای فیلم به هیچ کوششی احتیاج ندارد و ساده ترین کاری است که انجام می دهیم. تنها چیزی که ضروری است خیره شدن، تمرکز و رها کردن خود است. معادل سینمایی اش می گردد: بنشین، سکوت کن و از فیلم لذت ببر!

منبع: wired