سهم تحریم ها در بحران های اقتصادی - عینک آفتابی

به گزارش عینک آفتابی، اقتصاد ایران در حال حاضر با رکود عمیق و نرخ تورم بالا روبه رو است که در کنار آن باید تحریم ها را هم اضافه کرد. بدون شک در علم اقتصاد و سیاست برای حل چنین مشکلاتی راهکارهای مشخصی وجود دارد. در حالی که کشورهای همسایه مان مانند عراق با توجه به مشکلاتی که از نظر امنیتی و... دارد اما نرخ تورم شان پایین است که بخش عمده ای از آن به نبودن تحریم برمی گردد.

تحریم ها بر اقتصاد ایران مسائل عدیده ای را حادث کرده اند هر چند برخی ها معتقدند که تحریم به خودی خود سرمنشأ تمام مسائل کشور نیست، بلکه مشکل عدم استفاده از ابزارهایی است که در علم اقتصاد وجود دارد. اما اگر به اتفاقات اخیر در کشور برگردیم متوجه اثرات تحریم بر اقتصاد می شویم. بویژه در محصولاتی که خودکفا نیستیم یا نمی توانیم خودکفا شویم و باید راه های هزینه بر و درازی را بپیماییم. مانند واردات نهاده های دامی که تقریباً نیمی از آن وارداتی است یا تأمین واکسن کرونا که باید از طریق خرید ارزی صورت گیرد؛ و از آنجا که بانک مرکزی تحریم است و امکان تبدیل دلار به ریال برای ایران هم فراهم نیست - اصطلاحاً تحریم یو ترن (U TURN) - اثرات تحریم را در زمان های معین کاملاً بر اقتصاد حس می کنیم که نمونه های آن بحران مرغ یا تأمین دیرهنگام واکسن است و تا زمانی که تحریم ها برداشته نشوند اقتصاد ایران هر از چندگاهی شاهد این اتفاقات در بخش های مختلف خواهد بود. اما این تنها یک بخش از مسائل اقتصادی کشور است، مسائل دیگر اما در بخش های دیگر هم وجود دارد. برای مثال متأسفانه در ایران بنا به دلایل مختلف و بویژه پس از بر سر کار آمدن دولت نهم فضا برای حضور نخبگان و کارشناسان اقتصادی در مراکز تصمیم گیری و اجرایی بسیار محدود شد و همین امر ضربه ای به دستگاه سیاستگذاری ها زد. یکی از این ضربه های سیاستگذاری غیرکارشناسی را می توان در عدم تخصیص مناسب منابع در طرح های عمرانی ذکر کرد.

در شرایطی که آینده تحریم ها هنوز مبهم است و در بهترین حالت ممکن است تنها بخشی از تحریم ها برداشته شود با توجه به افزایش هزینه های جاری دولت، دولت نمی تواند اولویت را به بخش عمرانی کشور بدهد. در سال 1356 که اوج فعالیت های اقتصادی در ایران بود از هر دلار نفتی 42 سنت آن صرف هزینه های عمرانی می شد و پروژه های بزرگ مانند فولاد مبارکه و کارخانه آلومینیوم سازی و ماشین سازی و ذوب آهن و فولاد خوزستان که از بنگاه های بزرگ اقتصادی هستند از طریق بودجه عمرانی تأمین منابع می شدند، درحالی که هم اکنون به دلیل تحریم ها عملاً امکان چنین اقداماتی وجود ندارد. همچنین در دوران سازندگی توانستیم ضریب دلار های نفتی و فعالیت های ماندگار اقتصادی را تا حد 38 سنت برسانیم که در سال 72 رخ داد اما بتدریج با بزرگ شدن دولت سهم بودجه های عمرانی کاهش پیدا کرد. یعنی در طول سه سال گذشته کشور دارای بودجه عمرانی مناسب به خاطر تحریم ها نبوده است.

با این حال با استفاده از منابع داخلی که آن هم به سختی صورت می گیرد هر هفته پنجشنبه شاهد افتتاح طرح هایی هستیم که نشان دهنده این است که اگر چنانچه بخواهیم در اصل می توانیم طرح های بزرگ پتروشیمی را به عمل برسانیم. یعنی ایران دارای توانایی است. پس باید به این نکته که رهبر معظم انقلاب هم بارها عنوان کردند آنچه مهم است تقویت بخش ریالی اقتصاد است. یعنی اینکه ما برای فعالیت هایی که در حال حاضر ارتباطی با تحریم ها ندارد مثل ساخت آزادراه ها و سدهای مخزنی یا ساخت مسکن برای کم درآمدها و استفاده از موقعیت ترانزیتی ایران انرژی بگذاریم.

برای بهبود شرایط اقتصادی فعلی و خروج از رکودی که در اقتصاد وجود دارد و بیکاری بسیار بالا که در حد غیرقابل تحملی خود را نشان می دهد ضرورت، تقویت بخش ریالی اقتصاد است و توپ در زمین بازی بورس است. من شخصاً با این صحبت رئیس جمهوری که می گوید سهم تحریم ها در بحران اقتصادی ایران بالا است، موافقم اما باید توجه داشته باشیم که بخش بزرگی از رکود فعلی در اقتصاد ایران از عملکرد بخش های تصمیم گیرنده در مسائل اقتصادی کشور ناشی می شود که چاره آن تجهیز منابع از طریق بورس است.