دست پرتوان برای پای ناتوان ، مردمداری از قوانین نانوشته اهالی جنوب شهر است - عینک آفتابی

به گزارش عینک آفتابی، روزگاری به هر گوشه شهر که می رفتی، کفش دوزهایی بودند که با همه سختی ها با دقت و ظرافت به دوخت کفش می پرداختند. کفش های آنها از مواد اولیه طبیعی بود و در عین زیبایی، دوام داشت.

عینک آفتابی-الهه صبری: علی آقچه لو از جمله این کفاشان است که از کودکی این حرفه را آموخته و حالا در گوشه ای از خیابان آقابابائیان واقع در محله بهداشت به دوخت کفش و تعمیر آن مشغول است. پاهای آقچه لو توان راه رفتن ندارد و در واقع او معلول است، اما دستانش سال هاست که چرخ معاش خانواده را می چرخاند. او را اهالی به عنوان قدیمی ترین کفاش محل می شناسند. با او درباره زندگی و حرفه اش گفت وگو کردیم.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

کار با وجود معلولیت

از چهارراه یافت آباد تا کفاشی بهار در خیابان آقاباباییان راه زیادی نیست. کافی است که از اهالی سراغ کفش دوز محله بهداشت را بگیری، تا خیلی سریع مغازه اش را نشانت دهند. در ویترین مغازه انواع کفش های چرم و گیوه دست دوز به نمایش گذاشته شده است. در کنارشان هم کفش هایی به میزان انگشت کوچک در رنگ های مختلف قرار داده اند. وارد که می شوی، در مقابلت فردی را می بینی که 50 بهار را پشت سرگذاشته. او در مقابلت نیم خیز می گردد، اما بدون عصاهایش امکان بلند شدن سخت است.

می گوید: از 2 سالگی از هر 2 پا معلول شدم. همین معلولیت هم مانع از تحصیلم در مدارس معمولی شد. چون در آن روزها اجازه نمی دادند افراد معلول در کنار بچه های سالم درس بخوانند، من هم به جای مدرسه نزد اوستا اکبر ابتکار رفتم که کفش می دوخت و من هم شاگردش شدم. البته کفاش قدیمی محله با 2 سال تأخیر سال 53 وارد مدرسه می گردد و در کلاس اول ثبت نام می نماید و این درس خواندن با کار کردن در کفش دوزی همزمان می گردد. خودش این طور می گوید: اوایل، معلولیت سختی های زیادی برایم به وجود می آورد، اما حالا دیگر یادم رفته که معلولم.

شیوه ای در نتیجه تجربه

علی آقا تمامی وسایل کفش دوزی از قالب تا چرم بگیرید تا چسب و تجهیزات دیگر را به شکل مرتب در اطرافش قرار داده تا احتیاج به بلند شدن نداشته باشد. او را بسیاری از اهالی و حتی بازیگران معروف سینما و تلویزیون هم می شناسند و در دوره های زمانی مختلف سفارش دوخت کفش را به او می دهند. البته کفش دوز محله بهداشت برای دوخت کفش شیوه خود را دارد و این شیوه را در نتیجه سال ها کار در کارگاه های تولیدی کفش به دست آورده است.

او می گوید: امروزه بیشتر کفش هایی که به پای مردم است، مثل پوست موز با کمترین گرما وسرمایی از هم جدا می شوند، چراکه کفش دوز زمان چسب زدن درست کار را انجام نمی دهد. در کفاشی باید چسب به مدت 24 ساعت روی کفش بماند و بعد آن را به هم وصل نمایند. سند حرف های این کفاش فعال منطقه کفش هایی است که در انواع مختلف برای تعمیر آورده اند. چراکه وی در ساعت هایی از روز وقتش را به تعمیر اختصاص می دهد. البته گاهی هم مشغول واکس زدن می گردد. او درباره حرفه اش می گوید: کارم را با جان و دل دوست دارم، چون نوعی خدمت به مردم به شمار می آید و از پیامبر(ص) نقل شده که خدمت به مردم بالاترین عبادت است.

رسم نانوشته محله

کفاش قدیم محله زمانی از خروسخوان صبح وارد مغازه می شده، اما حالا که پا به سن گذاشته، ساعت 9 که می گردد، موتور سه چرخش را جلو در پارک می نماید، کرکره را با یاری اهالی بالا می دهد و با یاعلی کارش را آغاز می نماید. در مدت فعالیت تنها همراهش تلویزیون کوچکی است که گوشه مغازه جا خوش نموده است. او می گوید: زمانی تنها همراهم رادیو ترانزیستوری بود که از صبح تا شب روشن بود. من کار می کردم و صدای مجری بود که به گوش می رسید. البته کاسبان محل هم سراغم آمده و ساعتی را در کنارم می گذرانند، چراکه مردمداری و حفظ روابط همسایگی از قوانین نانوشته اهالی جنوب شهر است. هنوز هم در کوچه ها و خیابان های این محله ها آدم ها هستند که از حال هم بی خبر نیستند و به یاری هم می آیند. اتفاقی که شاید در منطقه ها بالایی شهر به هیچ وجه دیده نگردد. به عنوان مثال چندی پیش به علت کسالت مجبور شدم 6 ماهی را در خانه باشم و یکی از دخترانم مسئولیت کار و تعمیر کفش ها را به عهده داشت. او با تمرین در کنار من، خودش تبدیل به یک استاد کفش دوزی و کفاشی شده است. در این مدت اهالی او را تنها نگذاشتند که این را در کمتر محله ای می توان دید.

سنتی 11 ساله

در میان صحبت های آقچه لو، قدیمی ترین کفاش منطقه عبارت یا علی بیشترین کلمه ای است که وی به کار می برد. او در این باره می گوید: مادرم همواره می گفت یا علی بگو و این یا علی تکه کلامم شد و البته بعدها به شناخت رسیدم و همین شناخت باعث شد تا از 11 سال پیش تصمیمی بگیرم که هنوز ادامه دارد.

11 سال پیش علی آقا در نتیجه خوابی تصمیم می گیرد، در روز تولد امام علی(ع) علاوه بر توزیع شربت و شیرینی، کفش دست دوز قیمت 5 هزار تومان را به مردم هدیه بدهد. سال جاری هم کفاش محل این سنت خود را به اجرا گذاشت. البته او قرار بود که 150 کفش را به قیمت 10 هزار تومان به مراجعه نماینده ها بدهد اما در روز پدر مغازه اش آنقدر شلوغ شد که تعداد کفش ها به 200 جفت رسید.

او می گوید: از همین حالا دوخت ودوز کفش های سال آینده را آغاز نموده ام و عاشق این کار هستم. البته کاسبان و فروشندگان هم یاریم می نمایند. مثلاً چون خیلی ها با این برنامه ام آشنا هستند، وقتی چرم می خواهم آن را با قیمت خرید در اختیارم می گذارند. من هم تبدیل به کفش نموده و وسیله راحتی بندگان خدا را فراهم می کنم.

در کفاشی علی آقا، انواع کفش های دست دوز مردانه دیده می گردد. تعدادی هم گیوه، بعلاوه کفش قلاب بافی شده وجود دارد که رویه شان را کفاش قدیمی محل از بازار خریداری نموده و بعد با دست به هم دوخته است. او می گوید: کفش دوزی کار آسانی نیست. دست های قوی و صبری زیاد می طلبد. یک کفش دوز باید بداند که چطور چرم را برش بدهد، در قالب بگذارد، کفی مناسب برایش در نظر گرفته و چه زمانی چسب بزند. اگر همه این موارد را یاد گرفت می تواند کفاشی گردد که عایدیش زیاد نیست اما کارش عالی است.

البته درصورت داشتن سرمایه و سرمایه گذاری در این حرفه، عایدی هم بالا می رود. آقچه لو می گوید: شرط اصلی در زندگی کسب روزی حلال و همت بلند است.

روایت اعداد

300 هزار تومان گران ترین کفشی بوده که در این سال ها کفاش محله برای یکی از بازیگران دوخته است. این کفش قیصری از چرم 7 کوب بوده و به علت ظرافت کار، بهایش بیشتر شده است.

5 سانتی متر کوچک ترین کفشی است که آقچه لو با پوست گاو دوخته است. دوخت کفش های انگشتی را وی در دوره کسادی بازار با ضایعات از گذشته ها آغاز نموده است. آن دوران او این کفش ها را 100 تومان می فروخته اما حالا قیمتشان به 2 هزار تومان رسیده است.

52 سایز بزرگ ترین کفش دست دوز آقچه لو برای مسئول تعویض روغنی محله بوده است. این شهروند هر سال برای دوخت کفش به کفاش محل مراجعه می کرد.

55 آخرین سالی بوده که کفاش قدیمی محله کفش خریده و از آن به بعد خود کفش هایش را با دستانش دوخته یا در کارگاه ها هدیه گرفته است.

----

*منتشر شده در عینک آفتابی محله منطقه 18 در تاریخ 1393/05/19