10 جاذبه برتر یزد
به گزارش عینک آفتابی، لیست جاذبه های دیدنی و مشهور شهر یزد
1. خانه لاری ها
پیرمرد چشم هایش را باز کرد. صدای اذان صبح از حیاط به گوش می رسید. از بهارخواب بیررون رفت. آبی به دست و رویش زد. هوا هنوز روشن نشده بود. سرش را بالا گرفت. بادگیر بلند خانه جلوی چشماش خودنمایی می کرد. هوا کم کم داشت خنک می شد. نگاهی به ارسی ها انداخت. باید زودتر دست به کار می شد. حیاط کم کم پر می شد از رفت و آمد آدم ها و عطر غذا و شیرینی در مطبخ می پیچید. به سمت اتاق پنج دری رفت. جلوی پله ها کمی مکث کرد و وارد تالار آیینه شد. به تصویر خودش چشم دوخت. بعد از 270 سال حالا مسئولیت نگهداری از نام خاندان به عهده او بود: نوه خاندان لاری ؛ تجاری که سال ها پیش از شهر لار فارس به یزد آمده و کسب و کاری به راه انداخته بودند. خانه لاری ها و بادگیر بلند آن از بناهای مشهور و از جادبه های گردشگری شهر یزد است. این بنا در سال 1286 هجری قمری ساخته شده و ظاهرا مالک آن حاج محمد ابراهیم لاری بوده. این خانه در فهرست بناهای ملی ایران ثبت شده و امروز موزه اسناد تاریخی شهر یزد است.
2. بنای مبهم، جاذبه ای مبهم و اسرار آمیز در یزد
در کوچه پس کوچه های یزد، در مجاورت بناهای تاریخی، یکی از جاذبه های دیدنی و اسرارآمیز شهر وجود دارد. حدود 8 قرن پیش، معمارانی خوش قریحه این بنا را آجر به آجر ساخته و گنبد زیبای آن را خشت به خشت شکل داده اند. گنبد را باید تماشا کرد: می گویند روزگاری گچبری های طلایی و لاجوردی روی آن را پوشانده بوده و داخلش با کتیبه هایی به خط کوفی تزیین شده بوده است. عظمت گنبد و سکوت کوچه تا داخل حیاط بنا ادامه دارد. ایوان ها و رواق های دور تا دور حیاط تابش آفتاب را تعدیل می کنند و اتاق بادگیر خنکی نسیم را چند برابر. نام این بنای دیدنی مدرسه ضیائیه است، اما نفوذ داستان های اهالی منطقه در مورد نام آن کمتر از نظر کارشناسان نیست. به باور مردم، این بنا زمانی زندان بوده و با استناد به اشاره حافظ در یکی از اشعارش نام زندان اسکندر هم به این بنا داده می گردد. اما ابهام نام و کاربردش هنوز به قوت خود باقی است. چه مدرسه ضیائیه و چه زندان اسکندر، این بنا را باید از نزدیک دید و اسرارش را کشف کرد.
3. جاذبه های گردشگری یزد: از ساسانیان تا صفویه
شاهرخ مانند پدرش شجاع و جنگجو بود، اما برعکس او صبور و اهل صلح. او سی سال بعد از مرگ پدر، امپراطوری اش را با سلاح تدبیر از چین تا مرز روم و از ترکستان تا مرز هند گسترش داد. پادشاه جدید طرفدار عمرانی و آبادانی بود و به ادب و هنر علاقه داشت. او ویرانی ها را آباد کرد و برای بازسازی شهرها و بناها همت گماشت. اهالی علم و دانش و صنعت در زمان حکومت او جایگاه بالایی داشتند. به همین دلیل است که در آن زمان بناهای زیبا و آثار مشهوری ساخته شد که امروزه جزو جاذبه های گردشگری شهر یزد هستند. نام او با خط ثلث بر زمینه لاجوردی کتیبه سردر مسجد جامع یزد نوشته شده است: شاهرخ تیموری، سال 861 ه.ق. بخش های مختلف مسجد جامع یزد از دوره ساسانیان تا صفویه ساخته شده. اما سردر بلند آن توجه هر بیننده ای را جلب می کند. همان سردری که کتیبه ای با نام شاهرخ تیموری بر روی آن قرار گرفته است.
4. مرگ امیر: حکایت میدان امیرچخماق یزد
سید جلال الدین به تازگی به دستور شاه حاکم شهر شده بود. او که مردی سخاوتمند بود، در نزدیکی مسجد چاه آبی حفر کرد و گرمابه ای برای اهالی شهر ساخت. سید جلال الدین دستور داد تا میدانی هم در مرکز شهر بسازند. معماران و بنایان و کاشی کاران کمر همت بستند تا دستور حاکم را اجرا کنند. معماران طرح بازار را ریختند، بنایان تکیه و آب انبار را ساختند، و کاشی کاران مسجد را با هنرشان تزیین کردند. اما اجل به امیر مهلت نداد تا بنای کامل میدان را ببیند و قبل از تمام شدن میدان از جهان رفت. اما همسرش ستی فاطمه خاتون کار او را ادامه داد. امروز نام امیر بر روی این میدان باقی مانده: میدان امیرچخماق. یادگار سیدجلال الدین مشهور به امیر چخماق، از پرطرفدارترین جاذبه های شهر یزد است. این مجموعه بنا شامل بازار، مسجد، آب انبار، بقعه و میدان است. تاریخ ساخت این میدان به قرن نهم هجری برمی گردد و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
5. از دعوت به همکاری! تا جاذبه ای دیدنی در یزد
می توانم روی کمک شما حساب کنم؟ فضایی با این مشخصات را در نظر بگیرید: یک زمین مستطیل یا مربع شکل بزرگ. دور تا دور این زمین را باید دیوارهای بلند بچینیم. در کنار دیوارها ردیف هایی از درختان مختلف کاشته می گردد: کاج، سرو، نارون، صنوبر، چنار یا ارغوان. یادتان باشد همه چیز در این فضا باید منظم و متقارن باشد. رنگ سبز و یکدست درخت ها با گل های رنگارنگ تزیین می گردد. زمین با سنگ فرش ها و آجرفرش های منظم پوشانده می گردد و در میان درخت ها ردیف هایی برای عبور نهرهای آب قرار می گیرد. سپس، درست در محل تلاقی دو محور طولی و عرضی، یک کوشک زیبا ساخته می گردد. عمارتی آجری که بهترین چشم انداز را داشته باشد، با پنجره های چوبی و شیشه های رنگی. رو به روی کوشک، یک حوض بزرگ آب قرار می گیرد تا تصویر کوشک و درختان در آن منعکس بگردد و زیبایی های فضا را دو برابر کند. حالا جلوی هشتی ورودی بایستید و به بنایی که با هم ساختیم نگاه کنید: اینجا یک باغ ایرانی است. ما برای دیدن یکی از جاذبه های دیدنی یزد که از زیباترین باغ های ایرانی به شمار می رود، از شما دعوت به همکاری می کنیم. به یزد بیایید و باغ دولت آباد را ببینید. این باغ بیشتر از 250 سال پیش به دست طراحان خوش ذوق و معماران زبردست ساخته شد. دولت آباد یکی از 9 باغ ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکوست. بادگیر هشت سویه باغ دولت آباد یزد، با ارتفاع 33 متر، بلندترین بادگیر جهان است.
6. سکه شاه طهماسب
حسین شوهر عمه ای داشت به نام استاد علی. استاد علی استاد بنا بود. یک روز در حال کار در یکی از خانه های یزد چند سکه قدیمی پیدا کرد. استاد علی یکی از سکه ها را به حسین داد و گفت، بیا پسر جان، می دونی اینا چقدر قدیمی هستن؟ حسین، که چشم هایش از ذوق برق می زد، سکه را گرفت. حسین از آن به بعد هر روز با سرعت از مدرسه به خانه می آمد تا سکه اش را ببیند و هر بار که آن را کف دستش می گذاشت شروع می کرد به خیال بافی در مورد داستان های پشت سکه. یک روز آن را به مغول ها نسبت می داد و روز دیگر کریم خان را صاحبش می دانست. اما بالاخره، بعد از اینکه نادرشاه و شاه عباس و آقا محمدخان قاجار را به صف کرده بود، تصمیم گرفت سکه را به شاه طهماسب صفوی ببخشد. روزهای فکر و خیال و داستان سازی برای سکه شاه طهماسب پشت سر هم می آمدند و می رفتند تا اینکه روزی حسین سکه شاه طهماسب را گم کرد و دیگر در نظرش نیامد که آن را کجا گذاشته. سال ها گذشت و حسین که حالا دیگر معلمی شده بود و حقوقی داشت تصمیم گرفت سکه را پیدا کند. اما دیگر فقط به دنبال سکه شاه طهماسب نبود. بلکه این بار حدود 12 سال به کار جمع آوری سکه های قدیمی و اشیای مختلف از گوشه و کنار ایران مشغول شد. این سکه ها و اشیاء امروز یکی از جاذبه های دیدنی یزد در عمارت عرب زاده هستند که به موزه سکه و مردم شناسی تبدیل شده است. اگر خواستید داستان بقیه سکه ها را بدانید، در دیدارتان از گچ بری ها، نقوش اسلیمی، پنجره های رنگی و اتاق های پنج دری این عمارت سری هم به موزه حسین حیدرزاده بزنید.
7. موزه منحصر به فرد
با شنیدن کلمه موزه چه چیزی به ذهن تان می رسد؟ احتمالا تصویری که شما هم از یک موزه در ذهن دارید ساختمانی خلوت با دیوارهای سفیدرنگ است که در بخش های مختلف آن اشیای گرانبها و تاریخی در محفظه های شیشه ای نگهداری می شوند. در این موزه ها چه چیزهایی می بینیم؟ ابزار و ادوات متعلق به انسان های اولیه، اسکلت دایناسورها، ظروف فلزی و سفالی قدیمی، سکه های عتیقه، دستاوردهای علمی یا آثار مشهور هنری. به نظر شما چه چیزهای دیگری را می توان در موزه ها به نمایش گذاشت؟ کتاب های نفیس؟ ابزار و ادوات جنگی؟ اسناد و مدارک تاریخی؟ مثلا مکاتبات مالی دوره های تاریخی مختلف، نامه های تجاری، قراردادهای مهم تاریخی یا اسناد مربوط به خرید و فروش آب! بله درست خواندید. اسناد مربوط به توزیع و خرید و فروش آب. در یکی از جالب ترین موزه های ایران می توانید چنین چیزی را ببینید. در این موزه به جز این اسناد، می توانید ابزار حفر قنات، ابزار اندازه گیری میزان آب یا وسایل تامین روشنایی در قنات ها را هم ببینید و اطلاعاتی در مورد حفر قنات و ساخت آب انبار ها به دست بیاورید. نام این موزه هم بسیار متفاوت و جالب است: موزه آب. این موزه در شهر یزد در خانه تاریخی کلاهدوزها در نزدیکی میدان امیر چخماق قرار گرفته است و جزو آثار ملی ایران است. مطمئن باشید وقتی وارد این موزه بشوید زیبایی ساختمان آن حیرت زده تان می کند.
8. سکوت سفیر
مانکِجی لیمجی هاتَریا در بندر سورات به جهان آمد. اجدادش در سده نهم به ناچار دیار خود را ترک کرده بودند. او در جوانی در مقام پیشکار بازرگانان وارد خدمات دولتی و نظامی شد. و کم کم پیشرفت کرد. به خاطر دلبستگی به آب و خاکش چند بار اراده کرد به کشور اجدادی اش سفر کند، اما هر بار مانعی پیش می آمد. اما بالاخره در سن 41 سالگی پیروز شد برای اولین بار کشورش را ببیند. او اولین سفیر پارسیان بمبئی در ایران بود. مانکِجی هاتَریا بعدها باز هم به ایران سفر کرد و عاقبت هم در جایی که قلبش برای آن می تپید، یعنی کشور اجدادی اش، به خاک سپرده شد. امروز زرتشتیان ایران او را به خاطر خدماتش به خوبی می شناسند. آرامگاه او یکی از دو عمارت سنگی مدوری است که در یزد قرار دارند. این آرامگاه ها که در محل دخمه زرتشتیان قرار گرفته اند، از پرطرفدارترین جاذبه های یزدند. جایی که به برج خاموشان معروف است و صدای سکوت سفیر را می توانید در آن بشنوید.
9. عمارت آجری
اگر شما هم به معماری و ساخت بنا علاقه دارید، یک برگ کاغذ و یک قلم بیاورید تا با هم نقشه عمارتی زیبا را ترسیم کنیم. پلان عمارت را مربع شکل در نظر بگیرید که در بالا به یک هشت ضلعی تبدیل می گردد و گنبدی روی آن قرار می گیرد. در چهار گوشه بنا از داخل قوس هایی اضافه کنید و از بیرون درگاهی هایی برای ورود به بنا در نظر بگیرید. یادتان باشد دور تا دور عمارت، روی دیوارها، باید پنجره هایی تعبیه گردد تا نور داخل آن تأمین گردد. گوشه ای از کاغذ هم یادداشت کنید که این بنا با آجر ساخته می گردد و تزیینات داخلش گچ بری های اسلیمی است؛ البته نقاشی و کتیبه های رنگی هم فراموش نگردد. بعدها در کنار این بنا، مدرسه ضیائیه، عمارت عرب زاده و خانه لاری ها ساخته می گردد. درست حدس زدید، بنایی که در موردش صحبت می کنیم سال ها قبل ساخته شده: بقعه دوازده امام در یزد. یکی از جاذبه های گردشگری یزد و از کهن ترین بناهای کتیبه دار ایران که تاریخ ساختنش به سده پنجم هجری می رسد و در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
10. آتش 1500 ساله
بیشتر از هزار سال بود که می درخشید. قبل از اینکه به این خانه بیاورندش، موبد بزرگی به نام تیرانداز آذرگشسب از او نگهداری می کرد و قبل از آن هم 700 سال در یزد زندگی کرده بود. مدتی به اجبار در خانه کوچکی در محله دستوران مخفیانه از او نگهداری کرده بودند اما امروز در خانه ای ساده و بزرگ بود. عمارت اصلی خانه در وسط حیاطی قرار داشت با درختان همیشه سبز، با 8 پله و سرستون های قرینه سنگی. حوض بزرگی روبه رویش بود که تصویر عمارت در آن منعکس می شد. اتاق او در مرکز عمارت قرار داشت؛ جایی که دیوارهایش با جمله هایی از اوستا تزیین شده بودند و دور تا دورش اتاق های مراسم نیایش قرار داشت. افراد سفیدپوش همیشه برای نیایش و نگهداری از او به این مکان می آمدند: یعنی به آتشکده زرتشتیان یزد. آتش مقدس 1500 ساله هنوز در این آتشکده که امروزه به یکی از جاذبه های دیدنی یزد تبدیل شده، می درخشد.
اگر می خواهید شهری را که بزرگ ترین بافت خشتی جهان نام دارد بشناسید، از جاذبه های بی نظیرش دیدن کنید و با فرهنگ مردم آن بیشتر آشنا بشوید. یادتان باشد با کوله باری از تجربه و سوغاتی خاطرات سفرتان را کامل کنید.
منبع: دالاهو